3.3 Financiering

In deze paragraaf staan het treasurybeleid en het risicobeheer van de financieringsportefeuille centraal. De kaders hiervoor zijn vastgelegd in de wet Financiering Decentrale Overheden (Fido). Het belangrijkste uitgangspunt van deze wet is het beheersen van de risico’s van de treasuryfunctie. Het doel van de wet Fido is om grote fluctuaties in de rentelasten van openbare lichamen te vermijden. De wet kent een onderscheid tussen regels voor korte en lange financiering. Het wettelijk kader is verder uitgewerkt in het treasurystatuut van de gemeente Westerwolde (vastgesteld op 23 april 2025). Hierin staan de doelstellingen, verantwoordelijkheden, bevoegdheden en de administratieve organisatie rond het beheer van liquiditeiten van de gemeente op korte en lange termijn.

De uitvoering en ontwikkelingen omtrent het financieringsbeleid worden in deze paragraaf toegelicht.

Het schatkistbankieren verplicht decentrale overheden hun overtollige middelen aan te houden in de Rijksschatkist. Schatkistbankieren vertaalt zich direct in een lagere staatsschuld, doordat dit bedrag de externe financieringsbehoefte van de Staat verminderd. Voor het schatkistbankieren geldt een drempelbedrag om het dagelijkse kasbeheer te vereenvoudigen. Dit houdt in dat een bedrag lager dan het drempelbedrag buiten de schatkist gehouden mag worden. Het drempelbedrag is gelijk aan 2% van het begrotingstotaal, waarbij het minimaal € 1.000.000 bedraagt. Voor 2026 bedraagt het drempelbedrag € 2.769.720.

Met betrekking tot risicobeheer gelden de volgende algemene uitgangspunten:
•    De gemeente mag leningen of garanties uit hoofde van de “publieke taak” uitsluitend verstrekken aan door de gemeenteraad goedgekeurde derde partijen, waarbij vooraf advies wordt ingewonnen over de financiële positie en de kredietwaardigheid van de betreffende partij;
•    De gemeente mag middelen uitzetten uit hoofde van de treasuryfunctie indien deze uitzettingen een prudent karakter hebben en niet zijn gericht op het genereren van inkomen door het lopen van overmatig risico;

Een rentevisie geeft een verwachting weer van de ontwikkeling van de rentestand in de toekomst. Om een afgewogen keuze te kunnen maken op het moment dat er financiering benodigd is, maken wij gebruik van de rentevisie die de BNG regelmatig publiceert en actualiseert op haar website.

Voor het beheersen van renterisico’s gelden twee richtlijnen, te weten de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. Om de renterisiconorm te kunnen bepalen is inzicht in de leningenportefeuille (ofwel de financieringsbehoefte) noodzakelijk.

Kasgeldlimiet

De kasgeldlimiet geeft de limiet aan voor de vlottende schuld van een gemeente. De hoogte van de kasgeldlimiet is wettelijk vastgesteld op 8,5% van het begrotingstotaal. Het is toegestaan het kasgeldlimiet gedurende twee kwartalen achtereen te overschrijden zonder de toezichthouder hierover te informeren. Met een begrotingstotaal van € 138.486.000, mag de gemeente Westerwolde de financieringsbehoefte in 2026 voor € 11.771.310 dekken met kort geld. 

Financieringsbehoefte

Per 1 januari 2025 bedragen de opgenomen vaste geldleningen € 18.571.398. Hiervan is € 1.416.785,- aan Acantus verstrekt. 

Renterisiconorm

De renterisiconorm heeft als doel om het renterisico bij herfinanciering te beheersen. Dit houdt in dat de jaarlijks verplichte aflossingen en renteherzieningen op vaste schulden niet meer mogen bedragen dan 20 % van het begrotingstotaal. Dit bedraagt in 2026 € 27.697.200 voor onze gemeente. De gehele leningenportefeuille is afgesloten met een vast rentepercentage; renteherzieningen worden vooralsnog niet verwacht. De gemeente Westerwolde blijft ruimschoots binnen de renterisiconorm.

Berekening renterisiconorm (bedragen x € 1.000)

Het kasgeldbeheer heeft betrekking op geldstromenbeheer en saldo- en liquiditeitenbeheer korter dan één jaar. Om de kosten van het geldstromenbeheer te beperken, vindt het betalingsverkeer zoveel mogelijk plaats via één bank; de Bank Nederlandse Gemeenten (BNG). Daarnaast wordt het liquiditeitsgebruik beperkt door de geldstromen zoveel mogelijk op elkaar en de liquiditeitsplanning af te stemmen. Zo wordt er op toegezien dat er voldoende middelen aanwezig zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen.

De rentelasten van de externe financiering, het renteresultaat en de wijze van rentetoerekening in de begroting is uiteengezet in onderstaand renteschema. 

Alle rentelasten en –baten worden centraal begroot op het taakveld Treasury. Van daaruit wordt het rentesaldo toegerekend aan de verschillende taakvelden. De renteomslag voor het jaar 2026 is 0%. Voorgaande begrotingsjaren bedroeg deze renteomslag 0,5%. Doordat er geen leningen zijn aangetrokken en de som van de resterende, langlopende leningen daalt is het renteomslag percentage ook gedaald. Deze wordt op een half procent afgerond. De berekening van het renteresultaat op het taakveld Treasury voor 2026 is als volgt: