Financiële positie

Onze ambitie is om een reëel sluitende begroting aan te bieden en een gezonde financiële positie te behouden. Daarnaast willen wij binnen de financiële kaders invulling geven aan de realisatie van het collegeprogramma. 

• De begroting is gebaseerd op de uitgangspunten van de Kadernota 2026;
• De inkomsten van het gemeentefonds zijn gebaseerd op de meicirculaire 2025, een uitgebreide toelichting is opgenomen onder de Algemene dekkingsmiddelen.
• Er is rekening gehouden met een loonstijging conform CAO gemeenten;
• Voor goederen en diensten is uitgegaan van reële prijzen;
  De ramingen zijn gebaseerd op het prijsniveau 2025. Waar reëel te verwachten zijn deze geïndexeerd naar 2026;
• De lokale heffingen worden verhoogd met 3%.

De meerjarenraming geeft een beeld van de financiële positie van de gemeente, op korte en middellange termijn. Dit beeld is van belang, omdat onder meer de algemene uitkering in een meerjarig kader is geplaatst. Door hiermee rekening te houden kan de meerjarenraming uitwijzen of de doelstelling van een sluitende begroting op termijn wordt gerealiseerd.

Uitgangspunten meerjarenramingen:
•    Voortzetting van bestaand beleid;
•    Basis is de begroting 2026;
•    Een constant inwoneraantal;
•    Onveranderde stand van de reserves en voorzieningen (met bekende mutaties is rekening gehouden);
•    Geen stijging van gemeentelijke belastingen voor de jaren 2027-2029. Dit per jaar te bepalen;
•    Vrijkomende kapitaallasten, waarbij is uitgegaan van een gelijkblijvend rentepercentage;
•    Noodzakelijke vervangingsinvesteringen binnen de begroting;
•    Constante prijzen voor de meerjarenprognose van de algemene uitkering.

Het financieel ravijn is verschoven van 2026 naar 2028. Daarnaast is de eerdere korting van het rijk van 3,5 miljoen voor 2026 verminderd naar 2,5 miljoen in 2028. Ondanks die korting presenteren we een zo goed als sluitende begroting. Onderstaande tabel geeft de saldi weer voor de jaren 2026-2029.

De structurele begrotingssaldi respectievelijk € 2.930.000, € 1.233.000, € 811.000 en € 1.013.000 voor de jaren 2026-2029 laten zien dat de structurele lasten betaald kunnen worden uit de structurele baten. Als de incidentele lasten mee worden gewogen resteert er in alle jaren een positief resultaat, met uitzondering van 2027 met een tekort van € 587.000.  

Aanvullend op bovenstaande saldi kan onze financiële situatie worden geschetst aan de hand van de volgende kentallen:

Reserves
Wij hebben algemene reserve opgebouwd van € 16,5 miljoen. Met de komst van het financiële ravijn vanaf 2028 is het aan te bevelen voldoende eigen vermogen aan te houden om eventueel dreigende tekorten op te kunnen vangen. Met de stand van onze algemene reserve zijn wij daartoe in staat. Daarnaast kunnen wij met deze reserveomvang incidentele risico’s opvangen. Naast de algemene reserve hebben wij € 44,2 miljoen aan bestemmingsreserves opgebouwd, waarmee het eigen vermogen op een totaal komt van € 61 miljoen.

Voorzieningen
Voorzieningen behoren tot het vreemd vermogen van de gemeente. Een voorziening wordt gevormd omdat daar verplichtingen of risico’s tegenover staan waarvan op dat moment nog niet zeker is hoe groot deze zijn. De risico’s of verplichtingen worden zo goed mogelijk ingeschat. De totale omvang van onze voorzieningen zijn op dit moment € 14,7 miljoen. Momenteel hebben wij onder andere voorzieningen gevormd voor toekomstige pensioenverplichtingen voor bestuurders, achterstallig onderhoud aan gemeentelijke eigendommen en de egalisatie voor de tarieven van afval en riolering.

Onderstaand overzicht toont de standen van de reserves en voorzieningen en ook de verwachte mutaties over de komende jaren:

Solvabiliteit
Onder de solvabiliteitsratio wordt verstaan het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal. Hoe hoger de solvabiliteitsratio, hoe groter de weerbaarheid van de gemeente. De solvabiliteit van inmiddels 52% geeft aan dat het eigen vermogen ten opzichte het vreemd vermogen meer dan voldoende is om weerbaar te zijn voor het opvangen van tegenvallers.

Weerstandscapaciteit
Onder weerstandscapaciteit wordt verstaan: het geheel aan financiële middelen dat beschikbaar is en aangewend kan worden om mogelijke risico’s en tegenvallers op te vangen. Met een omvang van de post onvoorzien van € 200.000 en een algemene reserve van € 16,5 miljoen komt het weerstandsvermogen op grofweg € 17,2 miljoen. Bij de omvang van de reserves hebben we al geconcludeerd dat de omvang van de algemene reserve op dit moment hoog genoeg is om tekorten en incidentele risico’s op te kunnen vangen.

Wij streven een gezonde financiële huishouding en een sluitende meerjarenbegroting na. Uitgangspunt is een degelijk begrotingsbeheer, waarbij de meerjarenbegroting structureel en reëel sluitend is. Bij nieuwe lasten zorgen we voor financiële dekking.

Sociale Agenda Nij Begun: De uitwerking van de Sociale Agenda wordt in praktijk gebracht. Werkende weg wordt duidelijk wat de rol van de gemeente bij de verschillende maatregelen wordt. 

Economische Agenda Nij Begun: In 2026 zullen de eerste subsidies aan projecten worden toegekend. We ondersteunen bedrijven waar mogelijk om een zo kansrijk mogelijke aanvraag te kunnen doen. 

Nedersaksenlijn: Nu de Startbeslissing Nedersaksenlijn voor het spoor en de stations is genomen, aansluitend op het beschikbaar maken van 1,9 miljard euro voor realisatie van de Nedersaksenlijn, start Prorail met de verkenning. Hierin wordt onder andere de ligging van het tracé bepaald. De regio werkt parallel onder andere aan een uitwerking van woningbouw, bedrijvigheid en aansluitende infrastructuur om goed aan te laten sluiten op de ontwikkeling van het spoor en de stations. De komst van de Nedersaksenlijn zal veel van de organisatie vragen.

Centrumplan Ter Apel: Nu er meer zekerheid is over de komst van de Nedersaksenlijn komt het Centrumplan ook in een breder perspectief te staan. De gebiedsvisie Ter Apel, die mede vanuit het Masterplan Regiocentra wordt aangejaagd, helpt ons de verschillende ontwikkelingen in Ter Apel in samenhang te zien.

Nota Openbare Ruimte: In deze begroting is de structurele financiële basis gelegd voor onderhoud op niveau ‘basis’. We werken in een aantal jaren toe naar dat niveau voor de hele gemeente. Voor het structureel wegzetten voor het onderhoudsniveau basis ondervinden we nog wel hinder van het financieel ravijn vanaf 2028. Hierdoor zijn we nog wel genoodzaakt om de B.R. beheer openbare ruimte in te zetten vanaf 2028. 

Strategisch Vastgoed Plan: We hebben onze gemeentelijke gebouwen tot nu toe onderhouden op een matig niveau. Vanaf 2026 werken we op basis van het nieuwe meerjarenonderhoudsplan. We passen het onderhoud en beheer aan op de nieuwe vastgoedportefeuille. Daarbij letten we op de levensduur en het onderhoud, in lijn met de lange termijnvisie voor onze gebouwen. Vanaf 2026 wordt de onderhoudsreserve en -begroting omgezet in een voorziening met een planningshorizon van 15 jaar. Hierdoor sluiten we beter aan bij de levenscyclus van de gebouwen en zorgen we voor hun langdurige instandhouding. Dit kost naar verwachting ongeveer € 2,5 miljoen per jaar. 

Kostenstijging WMO: De kosten van de WMO stijgen nog steeds. Belangrijk element is de huishoudelijke hulp die tegen een relatief laag tarief kan worden aangevraagd vanuit de WMO. Dit stimuleert de vraag onder een vrij grote groep inwoners in de gemeente. Om de kosten beheersbaar te houden zal er komend jaar onderzoek plaatsvinden om tot een plan van aanpak te komen voor eventuele preventieve maatregelen en een kwaliteitsverbetering, met name op de indicering van de aanvragen binnen de WMO. 

Kostenstijging Jeugd: Ook in de jeugdhulp zien we een nog steeds toenemende vraag wat leidt tot hogere kosten die niet wordt gecompenseerd door het Rijk. Door meer in te zetten op preventie wordt geprobeerd de stijging terug te dringen.

Personeel en Organisatie: De opgaven en uitdagingen zijn groot. We werken elke dag aan voldoende en goed toegerust personeel. In de huidige krappe arbeidsmarkt is dat een blijvende uitdaging.