Algemene dekkingsmiddelen

De algemene dekkingsmiddelen zijn niet gerangschikt onder een programma. De Algemene dekkingsmiddelen bestaan uit de volgende onderdelen:

• Treasury
• Lokale heffingen
• Uitkeringen uit het gemeentefonds
• Overige algemene dekkingsmiddelen

Kenmerk van de algemene dekkingsmiddelen is dat aan deze middelen geen vooraf bepaald bestedingsdoel gekoppeld is en zij daarmee voor de gemeente vrij besteedbaar zijn.

Treasury

Dit betreft de activiteiten van de gemeente met betrekking tot de Treasury-functie:

• Financiering, beleggingen, dividenden etc. waaronder dividend nutsbedrijven;
• Schenkingen en legaten.

Lokale heffingen

Het gaat hier om de volgende activiteiten

• Uitvoering Wet WOZ
• Opbrengst Onroerendezaakbelastingen eigenaren woningen
• Opbrengst onroerendezaakbelastingen eigenaren niet-woningen
• Opbrengst onroerendezaakbelastingen gebruikers niet-woningen
• Heffing en invordering van deze belastingen
• Opbrengst toeristenbelasting
• Opbrengst woonforensenbelasting
• Opbrengst watertoeristenbelasting.

Uitkeringen gemeentefonds

Hiertoe behoren de volgende uitkeringen

• Algemene uitkering;
• Integratie-uitkeringen (sociaal domein);
• Decentralisatie-uitkeringen;
• Artikel 12-uitkering.

Overige algemene dekkingsmiddelen lasten

Hiertoe behoren:

• De algemene baten en lasten: (stelposten, taakstellende bezuinigingen, begrotingsruimte, etc.)
• De saldi van de kostenplaatsen (de kosten van de afdelingen worden vanuit een kostenplaats toegerekend aan de programma’s. De afrondingsverschillen worden hier verantwoord).

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze inkomsten alsmede de overige dekkingsmiddelen.

Algemene dekkingsmiddelen	Begroot bedrag
Algemene uitkering	65.716.794
Uitkering COA	527.723
Integratie-uitkering deelfonds sociaal domein	8.346.244
OZB gebruikers niet- woningen	918.532
OZB eigenaren woningen	4.325.263
OZB eigenaren niet-woningen	1.797.697
Toeristenbelasting	392.000
Forensenbelasting	57.800
Dividend BNG	66.000
Dividend vennootschappen verkoop Essent	147.800
Saldo financieringsfunctie	252.309
Overige algemene dekkingsmiddelen	-1.239.037
Totaal	81.309.125

De algemene uitkering van het gemeentefonds is gebaseerd op de meicirculaire 2023. Het gemeentefonds bestaat uit de algemene uitkering, decentralisatie uitkeringen (DU) en integratie uitkeringen (IU). Met betrekking tot het sociaal domein wordt alleen voor de onderdelen beschut werk en WSW nog een aparte IU-sociaal domein verstrekt. 

Accressen 

Sinds de meicirculaire 2022 is het accres (= groei gemeentefonds) gesplitst in een volume- en een nominaal deel, waarbij het nominale deel ter compensatie is van loon- en prijsontwikkeling (LPO) en het volumedeel ter compensatie van bevolkingstoename en reëel accres. In de meicirculaire 2023 zijn de LPO-accressen voor de jaren 2023 tot en met 2027 bijgewerkt en is sprake van een positieve bijstelling voor alle jaren ten opzichte van de septembercirculaire 2022. Om meer stabiliteit in het gemeentefonds te krijgen wordt gewerkt aan een nieuwe financieringssystematiek. 

Voor het volumedeel is daarom het volgende overeengekomen:

• Het volume-accres voor de jaren 2022-2025 is bevroren op de stand van de voorjaarsnota 2022;
• Het volume-accres voor het jaar 2026 is vastgezet;
• Vanaf 2027 wordt het volume-accres geïndexeerd op basis van een historisch achtjarig gemiddelde van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product. Dit is nog niet in het accres van de meicirculaire 2023 verwerkt. 

De cumulatieve bijstelling, in deze meicirculaire, van de LPO van de gemeente Westerwolde ten opzichte van de septembercirculaire 2022 (= decembercirculaire 2022) is als volgt: 

- 2024: € 3,1 miljoen 
- 2025: € 3,1 miljoen 
- 2026: € 2,6 miljoen 
- 2027: € 2,5 miljoen

Vanaf 2024 wordt de begroting voor de gemeente Westerwolde geraamd in lopende prijzen op het prijsniveau 2024. Bovenstaande bijstelling vanaf 2024 is ter dekking van de cao-verhoging lonen en de inflatie in de begroting 2024 e.v.

Vooruitlopend op een nieuwe financieringssystematiek heeft het kabinet in de septembercirculaire 2022 voor het jaar 2026 eenmalig € 1 miljard (Westerwolde € 1,4 miljoen) beschikbaar gesteld. Dit bedrag is in de meicirculaire 2023 vanaf 2027 structureel opgenomen. Dit bedrag komt in 2027 bovenop de genoemde accressen.

Het BCF (BTW Compensatiefonds) plafond bedraagt € 3,7 miljard voor gemeenten in 2022. Als de gezamenlijke declaraties onder het plafond blijven, wordt het verschil in het gemeentefonds gestort. Bij overschrijding van het plafond volgt een uitname. Over het jaar 2022 is er minder gedeclareerd dan het plafond. De ruimte onder het BCF-plafond 2022 heeft ook structurele gevolgen. Voor de begroting 2024 met bijbehorende meerjarenraming mag een positieve stelpost in de berekening van de algemene uitkering worden opgenomen ter grootte van de ruimte onder het BCF-plafond 2022. De provinciaal toezichthouders hebben aangegeven dit advies als richtlijn te gebruiken bij het beoordelen van de begroting. Voor de gemeente Westerwolde betekent dit een stelpost ter grootte van maximaal € 504.000. Dit bedrag is opgenomen in de begroting 2024 en bijbehorende meerjarenraming. Dit bedrag is ook in de risicoparagraaf vermeld.

Met ingang van 2023 wordt het gemeentefonds verdeeld op basis van een nieuw verdeelstelsel. Dit heeft geleid tot een halvering van het aantal maatstaven maar ook een aantal nieuwe maatstaven. De aantallen behorende bij de nieuwe maatstaven zijn nog niet allemaal definitief vastgesteld. Om nadelige hoeveelheidsverschillen op te vangen is het gemeentefonds van 2024 negatief bijgesteld met € 250.000.

Stand van zaken
Het Rijk en de VNG werken al enige tijd aan de Hervormingagenda jeugdzorg. Op 19 juni jl. is de hervormingsagenda Jeugd definitief vastgesteld, ondertekend en aangeboden aan de Tweede Kamer en Eerste Kamer. Vooruitlopend hierop zijn in de meicirculaire 2023 voor de jaren 2024 en 2025 aanvullende, incidentele middelen toegevoegd aan het gemeentefonds, in lijn met de financiële reeks van de uitspraak van de Commissie van Wijzen (CvW). 

Financiële effecten akkoord hervormingsagenda jeugd
Over de jaren 2019 t/m 2025 zijn incidenteel aanvullende middelen voor jeugdzorg beschikbaar gesteld aan gemeenten. Voor de jaren 2026 en 2027 heeft het rijk middelen gereserveerd op de rijksbegroting.

Naast de besparingsopgave die volgt uit de uitspraak van de Commissie van Wijzen heeft het kabinet besloten tot het realiseren van een aanvullende besparing vanaf 2025 van structureel € 511 miljoen vanaf 2027, welke een Rijksverantwoordelijkheid is gemaakt. Concreet betekent dit dat het aan de Rijksoverheid is om de besparing in te vullen met (wettelijke) maatregelen. Het gaat daarbij om maatregelen waardoor gemeenten minder middelen nodig hebben of waarbij alternatieve inkomsten gegenereerd kunnen worden. Ook draagt het Rijk het budgettaire risico ingeval (een deel van) deze maatregelen geen of niet tijdig doorgang vinden.

Bedragen gemeente Westerwolde:	2022	2023	2024	2025	2026	2027
Beschikbaar gestelde middelen Rijk voor jeugd	2.461.691	2.344.216	2.321.443	1.401.328
Maximaal toegestane raming middelen Rijk voor jeugd (standpunt provincie)					462.000	344.000
Maximaal toegestane raming lagere lasten jeugd a.g.v. besparingsmaatregelen Rijk (standpunt provincie)				815.000	815.000	833.000

 

(Voor de jaren 2019 t/m 2021 bedroegen de beschikbaar gestelde middelen voor jeugd achtereenvolgens € 595.000, € 444.000 en € 447.000.)

Standpunt provincie
De provincies hebben de volgende richtlijn voor het financieel toezicht op de begroting en meerjarenraming 2024-2027 uitgebracht:

• Gemeenten mogen in de jaarschijven 2026 en 2027 de middelen zoals die in de Hervormingsagenda zijn afgesproken als structurele en reële raming meenemen in hun meerjarenraming. Concreet gaat het om respectievelijk € 284 miljoen (Westerwolde 2026 € 462.000) en € 211 miljoen (Westerwolde 2027 € 344.000) 
• Daarnaast mogen gemeenten in hun begroting rekening houden met een besparing op de uitgaven van € 500 miljoen in 2025, € 500 miljoen in 2026 (Westerwolde € 815.000) en vanaf 2027 € 511 miljoen (Westerwolde € 830.000) (structureel) als gevolg van maatregelen die het Rijk zal uitwerken.

Begroting 2024 e.v. gemeente Westerwolde:

In de begroting 2024 e.v. zijn de door de provincie toegestane bedragen volledig meegenomen. 

Extra middelen jeugd	2025	2026		2027
Totaal toegestane raming		462.000		344.000
Stelpost extra middelen jeugd (100%)		462.000		344.000
Besparingsmaatregelen jeugd	2025	2026		2027
Totaal toegestane raming	815.000	815.000		833.000
Stelpost besparing jeugd (100%)	815.000	815.000		833.000

De stelpost extra middelen jeugd is meegenomen in de algemene uitkering van het gemeentefonds. De ramingen zijn ook in de risicoparagraaf vermeld.

De stelpost lagere lasten jeugd is verantwoord onder algemene baten en lasten omdat op dit moment nog niet duidelijk is op welke onderdelen de besparing van jeugd wordt gerealiseerd.

Voor het opvangcentrum ontvangt de gemeente een financiële vergoeding. Bij een opvangcapaciteit vanaf 1.500 asielzoekers is de vergoeding gebaseerd op 2.000 asielzoekers. Bij een opvangcapaciteit van minder dan 1.500 is de vergoeding gebaseerd op 1.650 asielzoekers.

 In de begroting is een vergoeding van structureel € 527.000 opgenomen. Met ingang van 2019 wordt er niets meer in de Bestemmingsreserve COA gestort (Ombuiging 2019).

De OZB is een algemeen dekkingsmiddel. In tegenstelling tot bijvoorbeeld leges, rioolrechten en afvalstoffenheffing zijn deze inkomsten niet geoormerkt. De OZB wordt geheven van eigenaren van binnen de gemeente gelegen onroerende zaken en gebruikers van niet-woningen.

Opbrengst Onroerendezaakbelasting

OZB gebruikers niet-woning	€      919.000
OZB eigenaren woning	€      4.325.000
OZB eigenaren niet-woning	€      1.798.000
	€      7.042.000

Toeristenbelasting wordt geheven voor het houden van verblijf met overnachten binnen de gemeente in hotels, pensions, vakantieonderkomens, mobiele kampeeronderkomens, niet beroepsmatig verhuurde ruimten en op vaste standplaatsen tegen vergoeding in welke vorm dan ook door personen die niet als ingezetene in de Gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens van de gemeente zijn opgenomen. Bij watertoeristenbelasting (voormalig gemeente Vlagtwedde) gaat het om overnachting in havens. De heffing is gebaseerd op artikel 224 van de Gemeentewet. Belastingplichtig is degene die gelegenheid biedt tot verblijf. Zie paragraaf Lokale heffingen

Forensenbelasting wordt geheven van natuurlijke personen, die zonder in de gemeente hoofdverblijf te hebben, op meer dan 90 dagen van het belastingjaar voor zich of hun gezin een gemeubileerde woning beschikbaar houden. Hier is dus sprake van een tweede woning. De heffing is gebaseerd op artikel 223 van de Gemeentewet. Het tarief is afhankelijk van de waarde van de woning in het economisch verkeer. Zie paragraaf Lokale heffingen

De verwachte dividenduitkering bedraagt € 213.800 en is als volgt gespecificeerd:

Instellingwaarde	per aandeel	aantal aandelen	Dividend
BNG	€             2,28	29.055	€                    66.000
Vennootschappen verkoop Essent	€             0,66	222.642	€                    147.800
		Totaal	€                  213.800

In de begroting zijn stelposten opgenomen die in de loop van het begrotingsjaar via een begrotingswijziging functioneel verwerkt zullen worden. Stelposten die dit jaar niet worden ingevuld kunnen incidenteel worden ingezet. In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van deze stelposten.

Stelposten	Begroot bedrag
Onvoorzien incidenteel	€      200.000
Onvoorzien verkiezingen	€               0
Totaal	€      200.000

Beleidsindicator	Eenheid	Periode	Westerwolde	Nederland	Peildatum
Gemiddelde WOZ waarde	Duizend euro	2023	270	369	28-08-2023
Gemeentelijke woonlasten eenpersoonshuishouden	In Euro’s	2023	1044	X	28-08-2023
Gemeentelijke woonlasten meerpersoonshuishouden	In Euro’s	2023	1075	X	28-08-2023

 

Op grond van de Regeling Beleidsindicatoren gemeenten dienen per programma de beleidsindicatoren zoals genoemd in die regeling opgenomen te worden in de begroting. Hier zijn de op het moment van gereedkomen van de begroting bekend zijnde indicatoren opgenomen.

Opsomming van de lasten en baten van Algemene dekkingsmiddelen